|
  
|
Prof. Dr. Hasan ONAT
(Hocamız 27 Eylül 2020 tarihinde vefat etmiştir. Allah rahmet eylesin.Hocamızın anısına yazı ve makalelerini yayınlamaya devam edeceğiz.)
09.04.2023
Oruç bize ne kazandırır
İnsan Tanrı'nın yarattığı muhteşem bir varlık... İnsan kendi varlığının, içinde yaşadığı evrenin ve -eğer kendini kandırmaz ise- Tanrı'nın farkında. Tanrı insana akıl vermiş ve onu birtakım yaratıcı yetilerle donatmış. Bu yüzden insan çok güçlü bir varlık. Ne var ki bu durum, onu aynı zamanda çok zavallı/ zayıf bir varlık durumuna da düşürebiliyor. İnsanın en zayıf anları, kendini çok güçlü hissettiği anlardır. Belki de bunun için Tanrı insan aklına destek olsun diye vahiy göndermiştir. Böylece aklın doğruları, yaptırım gücü bulmuştur. Çünkü doğru düşünmek yetmemektedir. Önemli olan hem doğru düşünüp, hem doğrudan yana tavır almak, hem de doğru olanı gerçekleştirmektir. Vahyin kurucu ilkeleri etrafında oluşan din, insan hayatına anlam kazandırır ve insanın en iyi şekilde kendini inşa etmesine yardımcı olur. Namaz, oruç, hac ve zekat gibi temel İslami ibadetler bir yandan insanın özünde bulunan insan olma bilincinin açığa çıkmasına yardımcı olurken, diğer yandan da insanca yaşayabilmenin temel ortak paydasının keşfedilmesine ve geliştirilmesine imkan sağlar.
Oruç, özünde üst seviyede bilinci, birey bilincini gerektiren bir ibadettir. Anlamı, 'Tanrı'ya ibadet amacıyla yeme, içme vb. şeylerden belli bir süre veya biçimlerde kendini alıkoyma' şeklindedir. Oruç tutan bir kimse, eğer kendi varlığının farkında ise, ne yaptığını gerçekten biliyorsa, hatır için, birilerine hoş görünmek için yemek, içmek gibi varoluşsal ihtiyaçlarından, gün boyu uzak durulamayacağını da bilir. İşin gerçeği, bir kimse oruç tutmak istemiyorsa, tutmaz. Bir insanı zorbalıkla ancak aç, susuz bırakabilirsiniz. Orucun açlığın ve susuzluğun ötesinde çok özel bir anlamı vardır ve bu anlam, bütünüyle farkındalık bilincinden, samimiyetten, hür iradeden ve sorumluluk duygusundan kaynaklanır. Orucun sağlayacağı varoluş bilincinin etkin olabilmesi, insanın öncelikle orucun farkında olmasına bağlıdır. Bir kimse Müslüman ise, eğer herhangi bir engeli yoksa yani sağlığı yerinde, oruç tutabilecek bir durumda ise ve tutmak istiyorsa Allah'ın emri olduğu için orucunu tutar. Tutamayanlar, koşullar uygun olunca tamamlar. Koşullar uygun olmuyorsa, 'fidye' verirler.
Bu hususlar Bakara suresinin 183-185. ayetlerinde şöyle belirlenir: 'Ey iman edenler! Oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, sayılı günlerde size de farz kılındı ki Allah'a karşı sorumluluğunuzun bilincine varasınız. İçinizden hasta olan veya yolculukta bulunan, tutamadığı günlerin sayısınca diğer günlerde tutar. Oruca dayanamayanlar bir düşkünü doyuracak kadar fidye verir. Kim gönülden iyilik yaparsa, o iyilik kendisinedir. Oruç tutmanız, eğer bilirseniz, sizin için hayırlıdır. Kur'an, insanoğluna bir rehber, bu rehberliğin apaçık bir delili ve doğruyu yanlıştan ayırt edici bir ölçü olarak Ramazan ayında indirilmiştir. Sizden bu aya erişen oruç tutsun; hasta ve yolculukta olan tutamadığı günlerin sayısınca diğer günlerde tutsun. Allah size kolaylık ister, zorluk istemez. Ama belirlenen günlerin sayısını tamamlamanızı ve size doğru yolu gösterdiğinden dolayı Allah'ı yüceltmenizi ve O'na şükretmenizi ister.'
10 MADDEDE ORUCUN ÇERÇEVESİ
Bu ayetler, oruçla ilgili ana çerçeveyi çizmektedir. Çıkan ilkeleri şöyle maddeleştirebiliriz:
- Orucun amacı, insanın varoluşu ile ilgili bilincini ve sorumluluk duygusunu geliştirmektir.
- Oruç tutmasını gerektiren sağlık sorunu olanlar, oruç tutarlarsa kaş yapayım derken göz çıkarmış olurlar.
- Bir kimse, gerekli bilgileri aldıktan sonra, oruç tutup tutmayacağına ancak kendi hür iradesi ile karar verebilir.
- Her insan, kendi durumunu en iyi kendisi bilir. 'Allah size kolaylık ister, zorluk istemez' ayeti, 'zorluk' tanımının son aşamada bireyin kendisi tarafından yapılacağını göstermektedir.
- Oruç tutan bir kimse, başkalarının oruç tutup tutmadığı ile ilgilenmez.
- Oruçlu olmanın getireceği bilinç, bırakın oruç tutmayana saygısızlığı, bir başkasına en küçük kötü söz söylenmesine bile izin vermez.
- Orucunu bozan kimse, oruç tutmamış demektir. Tutamadığı orucunu daha sonra tutabilir.
- Oruç tutmamanın dünyevi bir yaptırımı yoktur.
- Oruç, insanın varoluşu ile ilgili bir boyutu olan ibadettir. Bütün dinlerde oruç vardır.
- Oruç, insana fıtrattan, yaratılışın yasalarından ne kadar uzaklaşıldığı konusunda bir ölçüt sağlar. Oruç tutan bir kimse, yaratılışın koordinatlarını yeniden yakalama imkanı bulabilir.
www.hasanonat.net
ÖZGÜRLEŞMEK İÇİN BÜYÜK FIRSAT
Oruç, bilgi ve bilinçle tutulduğu taktirde, gerçekten de muazzam bir bilinç genişlemesi sağlar. Bu bilinç seviyesinde insan Tanrı'nın en güzel şekilde yarattığı, akıl ve hür irade sahibi bir varlık olarak hak ettiği yüce değeri bulabilir. Bu düzey, oruç müfettişliğinin ne kadar aşağılık bir durum olduğunu da anlama imkanı verir. Ramazanın din alanında bilgi sahibi olmak, insanın bizatihi değer olduğunu anlamak ve İslam'ın insanı özgürleştirmek için var olduğunu derinden kavramak için iyi bir fırsat olduğunu düşünüyoruz...
Hırstan ve kinden arınma dönemi
İnsanlığın sevgi, barış, huzur ve güvenliğe her zamankinden daha çok ihtiyacı var. Bir yerde masum insanların, çocukların, kadınların, yaşlıların kanı göllenmeye başlamışsa, o kan orada yaşama imkanını bütünüyle ortadan kaldırır. Yüce Allah'tan dileğimiz bizlere insan olmanın en yüce değer olduğunu kavrayabilme imkanı bahşetmesi... Ramazan vesilesi ile insanı insanlık sınırlarının dışına taşıyan kandan, kinden, hırstan, öfkeden, dijital kuşatılmışlıktan biraz arınarak insan olmanın yüce onurunu derinden hissetmemiz konusunda Allah'ın yardımını umuyoruz. Hep birlikte 'aklımızı başımıza alıp', şapkamızı önümüze koyup, doğru bilgi ile dürüstçe dünümüzü, bu günümüzü ve yarınımızı düşünelim istiyoruz. Yüce yaratıcı, 'aklını kullanmayanların pislik içinde kalacağını' (10/100) hatırlatıyor... Hırsımızı, aç gözlülüğümüzü biraz dizginleyebilirsek; serinkanlılıkla, kendimizi kandırmadan biraz düşünebilirsek, bir şekilde doğru olanı bulabiliriz...
*Yazarımızın web sitesi http://www.hasanonat.net aracılığıyla ulaşabilirsiniz. Yazı ve makaleleri web sitesinden alınmıştır.
|